پنج رکن اصلی در توسعه کارآفرینی دیجیتال
اقتصاد دیجیتالی، به عنوان عامل مهم نوآوری، رقابت و رشد، پتانسیل زیادی برای کارآفرینان اروپایی و کسبوکارهای نوپا دارد. با توجه به اهمیت کسبوکارهای نوپا و نقش فناوری‌اطلاعات در بهره‌وری اقتصادی، اتحادیه اروپا به‌منظور جلوگیری از تکرار تجربیات و اتلاف منابع، تلاش نظام‌مندی را در راستای اشتراک تجربیات کشورهای عضو در این رابطه شروع کرده است. هدف اصلی اتحادیه اروپا از تشکیل این شبکه، ارتقای کیفیت سیاست‌هایی است که به منظور توسعه کاربری فناوری‌اطلاعات در کشورهای عضو صورت می‌گیرد.
– فقدان دانش دیجیتالی برای تغییر کسبوکار
– نبود فرهنگ کارآفرینی دیجیتال
– پایین‌بودن سطح مهارت‌های کارآفرینی دیجیتال
– دشواری در دسترسی به منابع مالی و سرمایه‌گذاری
– بازارهای دیجیتالی مجزا و جزیره‌ای
رکن اول: پایگاه دانش دیجیتال و بازار ICT
هدف اصلی این رکن کمک به کسبوکارها برای حرکت به سمت دیجیتالی‌شدن است که نتیجه آن بهبود بهره‌وری و رقابت‌پذیری خواهد بود. کسبوکارها ناچار هستند به سمت دیجیتالی‌شدن حرکت کنند اما تاثیر این فرآیند در صنایع و کسبوکارهای مختلف، متفاوت است. در اتحادیه اروپا صنایع مبتنی بر اطلاعات و خدمت محور، سریع‌تر از سایر صنایع به سمت فناوری‌های دیجیتالی حرکت کرده‌اند و لازم است سیاست‌گذاران به این تفاوت سطح و عملکرد توجه خاصی داشته باشند. از این رو اتحادیه اروپا برنامه‌ای را به منظور توسعه دانش‌دیجیتالی در صنایعی که کم‌تر دیجیتالی شده‌اند و پتانسیل بالای دیجیتالی شدن دارند، در نظر گرفته‌است.
مهم‌ترین اقدامات صورت گرفته در این رکن عبارتند از:
– کمپین‌های نوآوری دیجیتالی: برنامه‌های نوآوری دیجیتالی مختص صنایع کم‌تر دیجیتالی شده (مانند گردشگری، حمل‌و‌نقل و توزیع) با مشارکت‌دادن سیاست‌گذاران، انجمن‌های صنعتی، دانشگاه‌ها و شرکای خصوصی.
– تقویت خوشه‌های صنعتی موجود: تسهیل مشارکت و همکاری نزدیک بین صنایع و نوآوران دیجیتالی در داخل مراکز صنعتی، ترویج آگاهی و آموزش در خوشه‌ها و تشویق به همکاری بین خوشه‌ها با نگاهی به ارائه داستان‌های موفقیت.
– راهحلهای دیجیتالی سیستم‌های توزیع‌شده مختص صنعت: پرورش راهحلهای مختص صنعت برای افزایش ارتباط کسبوکارهای کوچک‌تر با بازار دیجیتال و گسترش اپلیکیشن‌‌های هوشمند و راهحلهای دیجیتال برای صنایع خاص.
رکن دوم: ارتقای بازار دیجیتال
هدف اصلی این رکن، ساده‌سازی ورود به بازار و تحریک عرضه و تقاضای فناوری‌های دیجیتالی است. تکه‌تکه شدن فناوری‌های دیجیتالی در امتداد صنایع و مرزهای جغرافیایی، یک چالش بسیار مهم برای اتحادیه اروپا در سرعت بخشیدن به این چشم‌انداز است، بنابراین لازم است یک چارچوب قانونی مشخص و هماهنگ برای جهت بخشیدن به فعالیت‌های کسبوکارها در نظر گرفته شود که برنامه «بازار واحد دیجیتالی» در راستای همین رکن توسعه یافته است. این برنامه شامل حرکت آزاد کالاها، افراد، خدمات و سرمایه با تضمین ایجاد فضای رقابتی منصفانه میان آن‌ها است که رهبریت اروپا در اقتصاد دیجیتال را تضمین می‌کند.
اقدام‌های مرتبط با این رکن عبارتند از:
– نظارت بر رشد و تکامل کارآفرینی دیجیتال
– نظارت و همسوسازی اقدامات مختلف دیجیتالی
– کاوش فرصت‌های دستیابی به راهحلهای چندزبانه
– تسهیل خرید عمومی از نوآوری‌های دیجیتالی توسعه یافته توسط شرکت‌های کوچک و متوسط
رکن سوم: دسترسی به منابع مالی
اتحادیه اروپا با موسسات مالی مختلفی برای بهبود و ارائه ابزارهای مالی به کسبوکارها همکاری می‌کند و همچنین کشورهای عضو در اتحادیه را برای اتخاذ سیاست‌های بهتر برای دسترسی به منابع مالی کمک می‌کند اما برنامه‌های مالی اتحادیه اروپا عموما سرمایه‌گذاری‌های مستقیم را فراهم نمی‌کند. برای بهبود دسترسی به منابع مالی، به‌خصوص برای استارت‌آپ‌هایی که در مراحل اولیه رشد خود قرار دارند، مدل‌های تامین مالی Equity در کشور انگلستان تحت عنوان SEIS پیشنهاد شده‌است. در این طرح تنها استارت‌آپ‌های واجد شرایط دریافت این تسهیلات هستند که سه شرط اصلی کم‌تر از دو سال از شروع فعالیت، حداکثر ۲۵ کارمند و کم‌تر از ۲۰ هزار یورو مجموع دارایی را دارا باشند.
پلتفرم‌های تامین مالی جمعی پارامتر مهم‌دیگری در این بخش است که بر اساس آمار این شیوه تامین سرمایه در سال ۲۰۰۹ از ۰/۴ میلیارد یورو به ۴/۶ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۵ رسیده است. البته بر اساس گزارشی که در سال ۲۰۱۲ منتشر شد، تامین مالی جمعی تنها روش تامین سرمایه مالی نیست بلکه در برگیرنده منافع غیر مالی نیز می‌شود.
علاوه‌بر این اتحادیه اروپا طرح‌های تشویقی مختلفی از جمله معافیت مالیاتی، برای تشویق سرمایه‌گذران به سرمایه‌گذاری در حوزه کسبوکارهای نوپا در نظر گرفته است.
اقدام های مرتبط با این رکن عبارتند از:
– ایجاد یک پورتال جامع برای دریافت اطلاعات به منظور ترویج استفاده از ابزارهای مالی
– مشوق‌های مالیاتی برای دریافت سهام مانند بهبود سیستم مالیاتی برای کمک به سرمایه‌گذاران کسبوکارها، کاهش مالیات بر درآمد و ترویج تجارب موفق مشوق‌های مالیاتی
– اجرای چارچوب مالکیت معنوی و سیستم جامع ثبت اختراع
– هماهنگ‌سازی سیاست‌های تامین مالی جمعی: حمایت از تحقیقات در خصوص تاثیر این شیوه از جذب سرمایه در کارآفرینی و بکارگیری نمونه‌های موفق آن
رکن چهارم: مهارت‌های دیجیتالی و رهبری الکترونیکی
اگرچه توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و نوآوری‌محور تا حد زیادی وابسته به فناوری است ولی داشتن مهارت و نیروی انسانی خبره، عامل اصلی موفقیت کسبوکارها است. مهارت‌های الکترونیکی در قرن ۲۱ به‌عنوان یکی از طرح‌های حیاتی در دستور کار اروپای دیجیتالی قرار گرفته است. در بخش صنعت اتحادیه اروپا رقابت، نوآوری و ایجاد شغل با استفاده از فناوری‌اطلاعات و ارتباطات، به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی در نظر گرفته شده است که لازمه آن آشنایی نیروی کار جدید به دانش و مهارت استفاده از فناوری‌های جدید است.
از جمله برنامه‌های اتحادیه اروپا در زمینه تقویت مهارت‌های الکترونیکی؛ تشویق افراد تازه‌کار به راه‌اندازی یک استارت‌آپ دیجیتالی به جای کار برای شرکت‌های سنتی است.
اقدام‌های مرتبط با این رکن عبارتند از:
– تشویق دانشجویان و فارغ‌التحصیلان به راه‌اندازی کسبوکارهای نوپای دیجیتالی
– قانون ویزای کارآفرینان در اروپا: این قانون با هدف کاهش موانع ورود کارآفرینان خارجی که تمایل به سرمایه‌گذاری یا شروع یک کسبوکار جدید در اتحادیه اروپا دارند، ایجاد شده است.
– تسهیل مراحل اخذ ویزا برای افراد با مهارت‌های بالا
– برگزاری دوره‌های آموزشی آنلاین برای از بین بردن خلاهای دانشی: این چارچوب، ۴۰ توانایی که در فضای کاری ICTT بکار برده می‌شوند را در پنج حوزه طراحی، ساخت، اجرا، فعال‌سازی و مدیریت بیان می‌کند.
رکن پنجم: فرهنگ کارآفرینی دیجیتال
در این بخش سعی می‌شود با بهبود تصویری که جامعه از یک فرد کارآفرین دارد، فرهنگ کارآفرینی دیجیتالی، نهادینه‌سازی شود. یکی از اقدامات اتحادیه اروپا در این زمینه، ایجاد یک شبکه آموزش و مشاوره متشکل از کارآفرینان اروپایی است که از فرصت‌های تجاری جدید حمایت و فرآیند تجاری‌سازی آن را تسریع می‌کنند.
پروژه «اراسموس برای کارآفرینان جوان» برنامه دیگری است که به منظور مبادله تجربه کارآفرینی و مدیریت در نظر گرفته شده‌است، به این صورت که با تسهیل شرایط اقامتی کارآفرینان مجرب ساکن سایر کشورها، سعی می‌شود تبادل دانش و تجربه بین این افراد و کارآفرینان جوان راحت‌تر صورت بپذیرد.
اقدام های مرتبط با این رکن عبارتند از:
– برگزاری کمپین‌های آگاهی دهنده درباره کارآفرینی دیجیتال و استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌های عمومی برای اشاعه فرهنگ کارآفرینی
– ایجاد پلتفرم‌های مشاوره و شبکه‌سازی از صنایع مختلف
– ترویج پروژه «اراسموس برای کارآفرینان جوان»
– ابتکار بر مبنای داده‌های باز: دسترسی باز به اطلاعات ابتکارات کمیسیون اروپا در جهت تحریک استفاده از داده‌های عمومی باز برای ایجاد فرصت‌های کسبوکار جدید و خدمات.
– گنجاندن مباحث کارآفرینی در آموزش
دیده‌بان کارآفرینی دیجیتالی
دیده‌بان کارآفرینی دیجیتال به عنوان یک ابزار آنلاین برای نظارت بر فناوری‌های کلیدی و روندهای بازار، فرصت‌های نوظهور کسب‌وکاری، پارادایم‌های جدید در کسبوکار و تاثیر آن در اقتصاد اروپا و سیاست‌گذاری توسط اتحادیه اروپا ارائه شده است. این ابزار مکانیزم نظارتی را برای بررسی روندهای کلیدی در کارآفرینی دیجیتالی فراهم می‌کند و اطلاعاتی را در زمینه فرصت‌های کارآفرینی در اختیار سیاست‌گذاران و کارآفرینان قرار می‌دهد. اهداف اصلی این سرویس عبارت است از:
– پرورش دانش کارآفرینی دیجیتالی برای درک بهتر اقتصاد دیجیتالی، تحولات و نیازهای در حال ظهور
– تعیین فرصت‌های کسب‌وکاری جدید برای کارآفرینان و شرکت‌های فعال
– تحلیل فرصت‌های کسب‌وکاری بالقوه و دگرگونی‌های صنایع به‌منظور پیش‌بینی تغییرات سیستمایتک صنعت و کسب آمادگی دیجیتالی برای کسبوکارها
– تقویت تعامل بین صنعت، علم و سیاست با هدف ایجاد چشم‌انداز مشترک و منسجم
این گزارش در دومین شماره از نشریه «گزارش زیست‌بوم – ویژه‌نامه کسبوکارهای نوپا» منتشر شده است